Nmp, N-metil-2-pirolidon olarak da bilinen, C5H9NO formülüne sahip organik bir bileşiktir. 5 üyeli bir laktamdan oluşan, renksiz, kokusuz, tatlımsı ve şurup kıvamında bir sıvıdır. Su, alkol, eter ve kloroform gibi çeşitli organik çözücülerle karışabilir. Ayrıca dimetilformamid ve dimetil sülfoksit gibi dipolar aprotik çözücüler sınıfına aittir.
Nmp, endüstride ve günlük hayatta pek çok alanda kullanılır. Nmp, polimerleştirilerek veya esterleştirilerek çeşitli NMP türevleri elde edilir. Bu türevler, cam, seramik, sabun, gübre, boya, tekstil, kozmetik, ilaç, yapıştırıcı, dolgu macunu, su arıtma ve diğer sektörlerde kullanılır.
Nmp’nin kimyasal ve fiziksel özellikleri şunlardır:
- Molekül ağırlığı 99.13 g/mol’dür.
- Erime noktası -24 °C’dir.
- Kaynama noktası 204 °C’dir.
- Yoğunluğu 1.03 g/mL’dir.
- Çözünürlüğü suda ve alkolde yüksek, eterde orta, kloroformda düşüktür.
- pKa değeri 4.25’tir.
Nmp’nin üretim yöntemleri ise şunlardır:
- Butirolakton-metilamin tepkimesi yöntemi: Bu yöntem Nmp’nin en yaygın üretim yöntemidir. Butirolaktonun metilamin ile tepkimesiyle Nmp elde edilir. Bu yöntemde ayrıca su da ortaya çıkar.
- Maleik asit-süksinik asit hidrolizi yöntemi: Bu yöntem Nmp’nin alternatif bir üretim yöntemidir. Maleik asit veya süksinik asit çözeltilerinin hidroliziyle Nmp elde edilir. Bu yöntemde ayrıca karbondioksit de ortaya çıkar4.
Nmp’nin kullanım alanları arasında şunlar bulunur:
- Antifriz olarak: Nmp, antifriz formülasyonlarının bir bileşenidir. Otomobil, bilgisayar ve soğutma sistemlerinde ısı transfer aracı olarak kullanılır. Su ile karıştırılarak donma noktasını düşürür ve kaynama noktasını yükseltir. Ayrıca korozyonu önlemeye yardımcı olur.
- Polyester elyaf üretimi için: Nmp, polyester elyaf üretiminin önemli bir hammaddesidir. Tereftalik asit veya dimetil tereftalat ile esterleştirilerek polietilen tereftalat (PET) elde edilir. PET daha sonra eritilerek veya kristalize edilerek polyester elyaf haline getirilir.
- Plastik endüstrisi için: Nmp, plastik endüstrisinde de kullanılır. Polietilen tereftalat (PET) plastik şişelerin yapımında kullanılır. Ayrıca poliüretan köpüklerin yapımında da Nmp kullanılır.
- Doğalgaz tesisleri için: Nmp, doğalgaz tesislerinde de kullanılır. Doğalgazın kurutulması ve temizlenmesi için Nmp kullanılır. Ayrıca doğalgaz boru hatlarında buzlanmayı önlemek için de Nmp kullanılır.
- Tabaklama ve ilaç endüstrisi için: Nmp, tabaklama ve ilaç endüstrisinde de kullanılır. Deri tabaklamada derinin yumuşatılması ve korunması için Nmp kullanılır. İlaç endüstrisinde ise tabletlerin kaplanması ve çözünürlüğünün artırılması için Nmp kullanılır.